Wark Health for Pets

An advertisement of the Herta brand versus one of their breeding filmed by L214. The products from these pigs are marketed under the name « Préférence » created by the brand. « According to the Herta website, a “Preference” breeding Herta is supposed to be a breeding where the breeders are respectful of the environment, respectful of animal welfare. It is supposed to be a sector, the « Préférence » sector, which is a modern and responsible sector.« , explains Sébastien Arsac, founder of L214. According to him, the sector does nothing in terms of animal welfare. »It is a voluntary approach by the Herta sector which is used above all for communication« , he points out.

Faced with what it considers a deception towards consumers, L214 has decided to file a complaint against the Herta brand. In recent years, appellations such as the « Préférence » sector have multiplied on the shelves but they do not all guarantee the same product quality and the same production conditions. « What is important to see today is that we have many, many private labels, labels for which we do not really know the specifications that are behind« , underlines Camille Dorioz, campaign manager for Foodwatch France. Faced with the proliferation of these labels, medals and appellations, it is important to distinguish between private and public appellations.

The public labels are managed by the National Institute of Origin and Quality and are five in number. They meet strict specifications, the farms are controlled and the penalties for non-compliance with standards are heavy. On the other hand, no label is specifically devoted to animal welfare in France except for the numbering on the eggs ranging from 0 to 4 depending on the type of breeding and part of the specifications of certain public labels.

Je hoeft geen psycholoog te zijn om te weten dat angst de dominante mense­lijke emotie is, en je hoeft ook geen historicus te zijn om te beseffen dat er nooit een tijdperk is geweest waarin mensen zonder vrees hebben geleefd. Altijd was er wel de vrees voor het lot, de komst van de barbaren, honger, armoede, de hel en de eeuwige angst voor de dood. En toch vat in 1947 de dichter W.H. Auden de twintigste-eeuwse tijdgeest perfect samen als hij zijn grootste prozagedicht publiceert met als titel: The Age of Anxiety. Precies een jaar later schrijft Albert Camus een kort essay onder dezelfde titel: Le siècle de la peur, welke hij begint met de opmerking: ‘De zeventiende eeuw was het tijdperk van de wiskunde, de achttiende die van de natuurwetenschappen, de negentiende die van de biologie, maar de twintigste eeuw is de eeuw van de angst.’

Voor Auden en Camus onderscheidt hun tijdperk van de angst zich van voorafgaande tijdperken doordat er in hun tijd na twee wereldoorlogen iets fundamenteels vernietigd is: de waarde van de mens; de menselijkheid zelf, het vertrouwen in de mensheid. Het menselijk individu is oog in oog komen te staan met de naaktheid van het menselijk bestaan, zijn verlatenheid en leegte. Eeuwenoude tradities zijn gebroken en niets lijkt er nog te zijn waar men enig houvast aan kan ontlenen om, voorbij de slagen van het lot, het leven enige zin te geven. Het menselijk bestaan is absurd geworden. Dat is ook de stelling die Camus in 1941 verdedigt met zijn essay over Le mythe de Sisyphe waarin hij onomwonden stelt: ‘De filosofie heeft maar één werkelijk serieus probleem: de zelfmoord. Het oordeel of het leven al dan niet waard is geleefd te worden, houdt het antwoord in op de belangrijkste vraag die de filosofie stelt.’

Dat er een tijdperk van de angst zou aanbreken waarin de geestelijke waarden en betekenis van het menselijk bestaan verloren zouden gaan, was al decennia eerder door Nietzsche aangekondigd met zijn voorspelling over de komst van het nihilisme, en nog voor hem ook al door de Deense denker Søren Kierkegaard. In 1844 publiceert hij zijn verhandeling Het begrip angst, in 1848 De ziekte tot de dood en in die jaren maakt hij de aantekening: ‘Het is mij te moede als een arme huurder, die een kamertje heeft gehuurd onder de dakspanten van een geweldig gebouw, waaraan steeds verder wordt gebouwd en dat steeds verder wordt verfraaid, terwijl hij tot zijn ontzetting meent te bespeuren dat de fundamenten het begeven.’

De essentie van het mens-zijn is zoek, wat overblijft is een bestaan, een existentie die wordt overspoeld door de gewaarwording van het eindeloze niets: er is geen zin, er is geen betekenis, je bent helemaal vrij — maar wat moet je met die vrijheid?

De Eerste Wereldoorlog is het begin van het tijdperk van de angst. De daarop volgende roaring twenties trachten met veel kabaal de demonen van de angst te bezweren, maar in feite zijn zij niets anders dan een maskerade voor wat de schrijver en filosoof Hermann Broch typeerde als de ‘vrolijke Apocalyps’, omdat hij de nieuwe werkelijkheid wel onder ogen wilde zien. Er ontstaat een nieuwe kunststroming, het Expressionisme, dat in al zijn facetten de nu alles overheersende angst wil tonen. De nieuwe filosofie van Jaspers, Heidegger en Sartre, het existentialisme, is in aansluiting op het denken van Kierkegaard de filosofie van deze angst; de ervaring dat ieder individu even vrij als eenzaam is en in die verlatenheid op zoek moet naar zijn eigen zelf en de zin van zijn bestaan.

Nu had wederom Nietzsche al voorspeld dat je een Übermensch moet zijn voor deze bovenmenselijke taak om zelf nog enige betekenis te vinden in een wereld die absurd is en een bestaan dat nooit zonder tragiek is. Nietzsche voorzag ook al dat het ‘gewone volk’ (academici en gegoede burgerij voorop), voorbij alle ratio en vol ressentiment om wat hen ontnomen is, of dreigt ontnomen te worden, zich zullen vastklampen aan de vermeende zekerheden waar zij hun identiteit aan ontlenen. Een angstcultuur wordt zo politiek. Een van de eersten die daarvan de psychologie analyseert is Wilhelm Reich met zijn in 1933 gepubliceerde Die Massenpsychologie des Faschismus, een boek dat in nazi-Duitsland onmiddellijk verboden wordt. Reich toont aan dat er helemaal geen idee achter het fascisme schuilt (de idee dat dat wel zo is, is een misverstand dat tot op de dag van vandaag in de academische wereld bestaat), en dat het fascisme niets anders is dan ‘de georganiseerde politieke expressie van de karakterstructuur van de gemiddelde mens die verlangt naar autoriteit, op wil gaan in de massa, niet zelf wil denken, laat staan eigen verantwoordelijkheid accepteert’. Een andere oud-leerling van Freud, Erich Fromm, vat in 1941 de psychologie van het fascisme samen in één zin: angst voor de vrijheid.

‘Na een Tweede Wereldoorlog is de angst alleen maar groter geworden’

Na een Tweede Wereldoorlog is de angst niet alleen niet verdwenen, ze is alleen maar groter geworden. De Koude Oorlog wakkert de vrees voor een nucleaire holocaust aan. De grootste angst echter manifesteert zich in het zich afsluiten voor, het niet willen weten van angst en onzekerheden door zich over te geven aan geesteloosheid, want angst kan alleen bestaan bij wie zich bewust is van zichzelf en de wereld. 5

Kierkegaard, de filosofische grootvader van het existentialisme, is de eerste die dit maatschappelijk verschijnsel constateert: ‘Er is in de geesteloosheid geen angst, daarvoor is ze te tevreden en te geestloos. […] Door het zien van de meeste mensen om zich heen, door het druk te krijgen met allerhande wereldse aangelegenheden, door te gaan begrijpen hoe het er aan toegaat in de wereld, vergeet zo’n mens zichzelf, vergeet hoe hij, in goddelijk opzicht, heet. Zo durft hij niet langer op zichzelf te vertrouwen, vindt het gewaagd zichzelf te zijn, vindt het veel gemakkelijker en veiliger te zijn zoals de anderen, een na-aper te worden, nummer te worden, mee opgenomen in de massa. […] Ze gebruiken hun talenten, verzamelen geld, doen wereldse zaken, maken slimme berekeningen, etc. etc., worden misschien vermeld in geschiedenisboeken, maar zichzelf zijn ze niet. Ze hebben, naar de geest beschouwd, geen zelf, geen zelf waarvoor ze alles kunnen wagen, geen zelf voor God — hoe zelfzuchtig ze verder ook mogen zijn.’

Maar, waarschuwt Kierkegaard: ‘Hoewel er nu in de geesteloosheid geen angst is, omdat met de geest ook de angst is uitgesloten, is de angst er toch, alleen wacht ze.’ De angst wacht, verborgen voor het bewustzijn. Maar zodra dit individu op een of andere wijze met een crisis wordt geconfronteerd die zijn vermeende zekerheden aantast, dan zal die weggestopte angst als in een explosie zich manifesteren. Depressies, paniek, ressentiment, gevoelens van onmacht of agressie, kunnen dan algauw mateloos zijn.

In de tweede helft van de twintigste eeuw, een honderd jaar na het werk van Kierkegaard, wordt dit fenomeen van de geesteloosheid die de angst moet buitensluiten ook waargenomen door psychologen als Rollo May, Erich Fromm, Ronald Laing en filosofen als Herbert Marcuse en Alan Watts.

Wat na de verschrikkingen en vernietiging van twee wereldoorlogen een ‘gezonde samenleving’ (Erich Fromm) had moeten worden met individuen die juist hun geest willen ontwikkelen, zichzelf durven zijn, weloverwogen eigen keuzes maken, medemensen en natuur liefhebben, en hun creatieve vermogens gebruiken om hun bestaan betekenisvol en hun samenleving harmonieus te laten zijn, is niet zo. ‘Tot nu toe hebben we gefaald’, zo constateert Fromm in 1955. Hij en de anderen zien dat mensen vooral bang zijn zichzelf te zijn en zich eerder gedragen als zich almaar aanpassende robots dan als zelfstandige mensen. Hun eigenwaarde wordt niet bepaald door wie men is, maar door wat men heeft in termen van succes en sociaal prestige. De persoonlijke waarde is een marktwaarde geworden; de eigenwaarde meer gerelateerd aan hoeveel je verdient dan aan je vermogen om lief te hebben, te denken en creatief te zijn. De korte route naar dit succes is de aanpassing aan ‘wat men vindt’, en de eigen leegte — en de daarmee gepaard gaande angst — zo goed mogelijk te negeren met behulp van consumptie en entertainment. Totdat dat niet meer kan, en de angst als een tikkende tijdbom explodeert.

Tegelijkertijd ontstaat er in diezelfde tijd een tegenbeweging van een tegencultuur. Het is een cultuur van protest; de revolte van jongeren, de beatgeneration die zich gedragen weten door een levensgevoel dat zich verzet tegen de bestaande sociale normen en autoriteiten, en tegen de bestaande geesteloosheid, en tegen de bestaande politiek en economie. Het is een levenswijze welke de filosofie van het existentialisme verwelkomt om de eigen angst niet langer te ontkennen maar juist te benoemen, en zo ernaar streeft zo authentiek mogelijk zichzelf te zijn. Onvermijdelijk gaat dat ook gepaard met het cultiveren van een narcisme en hedonisme (Christopher Lasch).

Het protest tegen de maatschappij komt onder meer tot uiting in films als Invasion of the Body Snatchers uit 1956, naar het gelijknamige sciencefiction-verhaal van Jack Finney dat een jaar eerder verscheen. In het verhaal wordt planeet Aarde overmeesterd door buitenaardse wezens die van slapende mensen lichaam en brein overnemen. Deze nieuwe wezens in de gedaante van een mens zijn niets anders dan lege hulsels; poppen zonder enige emotie en eigen persoonlijkheid. De film is zo populair dat er in 1978 en 1993 nieuwe versies van worden uitgebracht.

Het meest luide protest — letterlijk en figuurlijk — tegen het tijdperk van de angst klinkt in de wereld van de rockmuziek. Pete Seeger en Bob Dylan worden de troubadours van de beatgeneration; The Doors, Pink Floyd en de Patti Smith Group laten zich eind jaren zestig, begin jaren zeventig met hun tegengeluid horen. Het sentiment in die tijd wordt op prachtige wijze vertolkt in 1979 door Elvis Costello met de song van Nick Lowe Peace, Love and Understanding, met daarin de strofes:

A

In 1981 verenigen David Bowie en Queen hun creatieve krachten en compo­neren gezamenlijk een lied dat tijdloos zal worden, omdat het op een briljante wijze de tijdgeest van het tijdperk van de angst verklankt: Under Pressure. Terwijl David Bowie en Freddy Mercury zingen: It’s the terror of knowing / What this world is about […] Insanity laughs under pressure we’re cracking, toont de begeleidende videobeelden van een geestloze massa, explosies, ineenstortende gebouwen en bruggen, gehypnotiseerde individuen, armoede, werkloosheid, protesten, wandelende skeletten en angstaanjagende wezens. In klank, woord en beeld: dit is het tijdperk van de angst!

Apocalypse now? Causes of anxiety in our age.

Zoals de periode tussen de twee wereldoorlogen het interbellum wordt genoemd, zo mogen we de periode tussen 9 november 1989 en 15 september 2008 het interanxietas noemen. Op de eerste datum valt de Berlijnse Muur en komt er een einde aan de Koude Oorlog en het communisme in Europa. Nagenoeg de gehele westerse wereld raakt ervan overtuigd dat vanaf nu voor de gehele wereld de toekomst aan het liberalisme, kapitalisme en de democratie zal zijn. Er volgt een economische bloeiperiode, tot aan die tweede datum: 15 september 2008. Op die dag moet de Lehman Brothers Bank met een belegd vermogen van ca. 600 miljard dollar zijn faillissement aanvragen. Het is het begin van het einde van het globalisme, het einde van een blind vertrouwen in de financiële machten, en het markeert de opkomst van wat het ‘populisme’ is gaan heten. Een kleine twintig jaar beleefde het Westen een soort van reprise van de roaring twenties, leek de angst verdwenen — totdat de paniek uitbreekt en een nieuw tijdperk van de angst aanbreekt.

De laatste stelling wordt overigens niet door iedereen gedeeld. Het meest prominent is president Donald Trump. Op de jaarlijkse bijeenkomst in Davos van alle machtigen, rijken en allen die daar graag bij willen horen, houdt op 21 januari 2020 president Trump zijn gewillige gehoor voor dat er helemaal geen nieuw tijdperk van de angst is. Integendeel:

De vermaarde Amerikaanse wetenschapper Steven Pinker, een man die in bijna alles de tegenpool van Trump is, is het in dit opzicht helemaal met zijn president eens. In zijn boek Enlightenment Now (2018) trekt ook Pinker ten strijde tegen alle ‘prophets of doom‘, omdat in zoveel opzichten (armoede, honger, ziekten, oorlogsgeweld) het nooit zo goed is gegaan. Pinker is ervan overtuigd dat met ‘science, technology and money‘ de mensheid alle toekomstige uitdagingen aankan.

Overal waar men zich bezighoudt met innovatie, Sillicon Valley voorop, is de overtuiging van Pinker gemeengoed: mens en wereld zijn in elk opzicht maakbaar en er kan geen probleem zijn waar — in ieder geval op termijn — wetenschap en technologie dankzij beschikbare middelen geen oplossing voor zullen bieden. Echter, precies één dag na de lofzang van president Trump op Amerika en de ondernemende geest vol optimisme, maakt het internationaal geres­pecteerde Bulletin of the Atomic Scientists van onder andere dertien Nobelprijswinnaars bekend dat zij hun Doomsday Clock hebben vooruit gezet naar 100 seconden voor middernacht. Op deze wijze geven zij uiting aan hoe acuut de dreiging is van een nucleaire holocaust en een klimaatcatastrofe. Als de mensheid niets verandert wacht er een apocalyps en wel zonder het vooruitzicht van een nieuw Jeruzalem, zoals in het laatste Bijbelboek.

Exact zeven weken later maakt de directeur-generaal van de World Health Organization, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, melding van het feit dat met de verspreiding van het nieuwe coronavirus, dat de ziekte covid-19 veroorzaakt, er nu sprake is van een pandemie. En het is net alsof toch nog onverwacht nu al apocalyptische tijden aanbreken: de mensheid, geconfron­teerd met een onzichtbare, dodelijke vijand, in de greep van een doodsangst.

En er waren al zo veel rode lichten die dit nieuwe tijdperk van de angst kenmerken. Door technologische ontwikkelingen zal er geen enkele vorm van privacy – een elementair gegeven van vrijheid – blijven bestaan en hebben al dan niet onzichtbare machten een volledige controle over ons leven. Algoritmen bepalen (beter: manipuleren) de informatie die we krijgen en een nieuwe generatie robots kan voor massale werkloosheid zorgen. De dystopie van de film The Matrix (1999), die niet veel verschilt van Invasion of the Body Snatchers met als schrikbeeld dat mensen hun eigen persoonlijkheid kwijtraken, is geleidelijk aan steeds meer science en steeds minder fiction. Angstverschijnselen als depressie, burn-out en stress nemen epidemische vormen aan. Jaarlijks overlijden in een ‘vreedzaam land’ als de VS 50.000 mensen door wapengeweld, sterven er elke dag 177 mensen aan een overdosis en is suïcide de tweede doodsoorzaak onder jongeren.

Het is geen toeval dat veertig jaren na dato Francis Ford Coppola opnieuw zijn film Apocalypse Now uitbrengt en Sam Mendes furore maakt met zijn even aangrijpende film 1917. Beide films verbeelden op een briljante wijze de waanzin en de angst.

In zijn klassieker The Meaning of Anxiety (1950) waarschuwt de psycho­loog Rollo May om signalen die de angst afgeeft altijd serieus te nemen en nooit te negeren en weg te stoppen. Alleen zo kunnen de oorzaken worden gevonden en op hun realiteitswaarde worden getoetst, opdat we de angst kunnen overwinnen en de bestaande bedreigingen ongedaan maken.

‘Ooit waren mensen slaaf, nu worden ze ongemerkt robots’

Is technologie, net als de doos van Pandora, een bedreiging en oorzaak van angst? Heidegger meende van wel. Voor hem kan er geen twijfel bestaan dat als het filosofische denken plaats moet maken voor het berekenende technologische denken, technologie onze wereld zal vernietigen. Ooit waren mensen slaaf, nu worden ze ongemerkt robots en gereduceerd tot een functie van de technologie. Het ontembare verlangen om de natuur de baas te worden en de obsessie met economisch gewin zullen de natuur kapot maken. Zie de atoombom; zie de klimaatcrisis, zie de Matrix. Maar als dit alles zo is, is het dan onvermijdelijk of is er wel een denkbaar alternatief? Zo ja, wat dan?

Niet lang na de Eerste Wereldoorlog, waarmee het eerste tijdperk van de angst begint, is er in 1929 in Davos een beroemd geworden filosofische discussie tussen de toen nog jonge Heidegger en de al oude joodse filosoof Ernst Cassirer als onderdeel van de Davoser Hochschulkurse in het statige Grand Hotel Belvédère over de aloude vraag: Wat is de mens? De inzet van het duel is niets minder dan wat Kierkegaard nog als een vermoeden uitsprak: heeft ons wereldbeeld, ons Europese beschavingsideaal waaraan wij de waarden ontlenen die het leven zin geven en waardoor wij met elkaar in vrijheid kunnen samen-leven, heeft dat nog een fundament of is dat weg en zal zo ook ons beschavingsideaal verdwijnen?

Heidegger die met zijn in 1927 gepubliceerde Sein und Zeit voor tal van intellectuelen de moderne filosoof bij uitstek is, stelt in navolging van Nietzsche:

‘Nee, er is geen fundament! Wat als fundament moet doorgaan – de tradi­tionele metafysica met haar transcendente waarden – dat is schijn. Er is slechts dat naakte bestaan, mensen zijn gedoemd tot vrijheid en zullen de moed moeten opbrengen om hun angst te omhelzen en meer authentiek te zijn.’

‘Ja,’ antwoordt Cassirer, ‘er is wel een fundament, er moet ook een funda­ment zijn, en dat is wat kunst, cultuur, Bildung ons bieden. Daar vinden we de geestelijke waarden en zo ons vermogen om ons zelf te overwinnen opdat we meer zijn dan wat we ook zijn: dierlijke wezens. Zonder dit metafysisch-culturele fundament kunnen we niet vrij zijn en zal een liberale democratie ook niet kunnen blijven bestaan.’

Cassirer laat er hoffelijk maar duidelijk geen misverstand over bestaan dat de filosofie van zijn hooggeleerde opponent altijd zal leiden tot fatalisme, irrationalisme en een gevaarlijke politieke mystiek kan oproepen. Echter, in de ogen van de aanwezigen onder wie Emmanuel Levinas, verliest Cassirer het debat. De oude Jood is niet van deze tijd. Heeft de Eerste Wereldoorlog niet onomstotelijk het gelijk van Heidegger aangetoond? Er zijn geen essen­ties, er is alleen dat naakte bestaan en de angst, het niets, en onze vrijheid.

Alle filosofie heeft politieke consequenties, want uiteindelijk is politiek niets anders dan de maatschappelijke weergave van de wereld van de ideeën. Zo is het een maatschappelijk feit geworden dat het hedendaagse liberalisme zonder het metafysisch fundament dat Cassirer verdedigde, geërodeerd is tot niets meer dan de politieke verdediging van mensenrechten en de economie van de vrije markt.

Kan de liberale democratie zoals wij die na de Tweede Wereldoorlog in het Westen zijn gaan koesteren, blijven bestaan indien de liberale instituties die het fundament van onze democratie zijn, zelf geen fundament meer hebben? Dit omdat het bestaan van absolute morele en geestelijke waarden wordt ontkent en de vraag naar de zin van het leven als maatschappelijk irrelevant wordt beschouwd want een individuele aangelegenheid? Alle politieke ontwikkelingen in dit nieuwe tijdperk van de angst wijzen op een negatief antwoord. Want wat is de reden dat in steeds meer landen massaal de voorkeur wordt gegeven aan ‘de sterke man’ en ‘eigen volk eerst’? Welke angst drijft deze mensen? Vanwaar de weerzin tegen het bestaande liberalisme?

Twee prominente liberale politici in de VS, Joe Biden en Nancy Pelosi, zijn beiden van mening dat, had Donald Trump in november 2020 opnieuw de presidentsverkiezingen gewonnen, dat het karakter van Amerika voorgoed zou hebben veranderd. Van de leidende liberale democratie zal, zo vrezen zij, Amerika de leidende antiliberale democratische natie worden. En als dat zo is, wat zijn daarvan dan de geopolitieke gevolgen? Zal de ‘eigen volk eerst’-politiek de angst voor ‘the clash of civilisations‘ aanwakkeren, of zal het juist de angstgevoelens bij de eigen bevolking wegnemen en meer gemeenschapszin stichten? Uiteraard met uitsluiting van allen die niet tot die gemeenschap kunnen worden gerekend. En hoe kan het dat het liberalisme, ooit een bron van hoop en vrijheid, nu bij een groot deel van de massa juist de angst voor de vrijheid versterkt?

Met het kapitalisme is iets soortgelijks aan de hand. Tot aan de grote recessie van 2008 werd het geglobaliseerde kapitalisme algemeen geaccepteerd als het enige economische model dat de welvaart van de volkeren dient en alle mensen van armoede zal verlossen. Steeds minder mensen zijn daar nu nog van overtuigd. Bij hen overheerst de angst dat het ‘Wall Street-kapitalisme’ als de dominante economische ideologie alleen maar de sociale ongelijk­heid, de economische onzekerheid en de klimaatcrisis zal vergroten. En dat altijd weer gevolgd door nog meer ressentiment, nog meer xenofobie, nog meer angst en wanhoop. Maar wat is het alternatief dat zowel welvaart als welzijn voor iedereen mogelijk maakt, en welke politiek is bij machte dat te realiseren?

De generatie millennials lijkt het meest kwetsbaar te zijn voor de angsten die ons tijdperk teisteren. Zij althans zijn zich van hun eigen angsten bewust, in tegenstelling tot degenen die Kierkegaard omschreef als ‘succesvolle, aangepaste zelfzuchtigen die hun angsten diep hebben weggeborgen’.

Opgegroeid met de fantasiewereld van de Disney-films en het mantra Hakuna Matata, en tot de jaren des onderscheids komend met The Matrix, komen zij juist ‘Under Pressure’ als we worden geconfronteerd met wat Queen en Bowie zingen:

It’s the terror of knowing / what the world is about / watching some good friends / screaming: let me out!

Wat Hermann Hesse in 1927 in zijn roman Steppenwolf schreef, geldt in hoge mate ook voor de millennials: ‘Er zijn tijden waarin de gehele generatie klem raakt tussen twee tijden, twee wijzen van leven, met als gevolg dat voor hen het vermogen zichzelf te begrijpen, de bestaande moraal, geborgenheid en onschuld verloren gaan.’

De wereld waarin zij opgroeien is bureaucratisch, technocratisch en amoreel. Ze worden geconfronteerd met studieschulden, onbetaalbare woningen, constante stress om te presteren en vaak genoeg zich te moeten aanpassen aan de uniformiteit van een geestloze organisatie. De sociale media (een perfecte contradictio in terminis) heeft de angst niet genoeg ge-liked te worden opgeroepen. Met de klimaatveranderingen op komst ziet het er eerder naar uit dat hun ‘sunny bright future‘ er een zal zijn van een genade­loos brandende zon in de woestijn. En met Elvis Costello zullen zij terecht zich de vraag stellen: ‘So where are the strong? And who are the trusted?‘, omdat ze maar al te goed beseffen dat het tijdperk van de angst waarin zij moeten leven, het gevolg is van zowel de besluiten als de besluiteloosheid van de bestaande elites. Waarom hebben de elites, die met de kennis van twee wereldoorlogen zoveel beter hadden moeten weten, in plaats van de oorzaken van de angst weg te nemen, blind voor de gevolgen, die alleen maar laten bestaan?

Ook al is dit dan ook het tijdperk van de selfies, de belangrijkste vraag die zij dagelijks in hun eigen spiegel zien, is de vraag naar hun eigen identiteit: Wie ben ik? Wanneer ben ik mezelf? Wat zal nu mijn leven zinvol maken?

De waarden, tradities en politieke ideologieën die hun ouders en groot­ouders nog vormden, bestaan niet meer. Zij zijn te zeer gecorrumpeerd en ongeloofwaardig geworden. Is het dan toch het door Nietzsche voorspelde nihilisme de oorzaak dat op de meest existentiële vragen, de noodkreet van het menselijk hart, zoveel jongeren in plaats van een antwoord depressies krijgen, en zichzelf of anderen gaan doden?

Apocalyps, afgeleid van het Griekse woord apokalypsis, betekent open­baring. Wat openbaren de angsten opgeroepen door de pandemie van het coronavirus over ons menselijk wezen en ons wereldbeeld?

Amor mundi. How to end the age of anxiety?

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in de winters van 1915/16 en 1916/17, verzorgde prof. dr. Sigmund Freud op zaterdagavonden aan de universiteit van Wenen zijn openbare colleges Inleiding in de psychoanalyse. Algauw worden deze lezingen van de grondlegger van een geheel nieuwe wetenschap enorm populair. Het is voor iedereen een zware tijd en de behoefte aan inzicht in wie de mens is en waar de mens toe in staat is, is groter dan ooit. En Freud is de geboren docent. Hij spreekt rustig, zijn betoog is helder, en hij laat geen facet van de menselijke psyche onbesproken.

In zijn negende college over ‘droomcensuur’ — het feit dat we zelfs in onze dromen onze meest aanstootgevende verlangens kunnen verdringen — gaat hij ook nader in op de illusie als zouden de meeste mensen deugen. Wat Freud betreft is dat gebeuzel alleen serieus genomen door naïevelingen die zich hebben bekwaamd in de kop in het zand te steken. Freud:

Het kwaad bestaat, wil Freud maar duidelijk maken, en de angst voor het kwaad is meer dan gerechtvaardigd. De vraag is alleen hoe daarmee om te gaan.

Een jaar later in het volgende wintersemester verzorgt Freud twee colleges over angst, want: ‘Het staat vast dat het angstprobleem een knoop­punt is waarin de meest uiteenlopende en gewichtige vragen samenkomen, een raadsel waarvan de oplossing overvloedig licht zou moeten werpen op ons gehele zielenleven.’ En met ons zielenleven, zo mogen we toevoegen, ook een licht op de wereld waarin wij leven, want uiteindelijk zijn wij met elkaar die wereld.

De angst in het tijdperk van de angst is de angst voor het bestaan: de vrees voor het niets; de idee dat je zelf niets voorstelt; dat deze wereld je niets te bieden heeft of juist dat je bestaan bedreigt wordt door alle kwade krachten in de wereld.

Dit tijdperk van de angst zal echter alleen ten einde komen indien we de wereld weer kunnen liefhebben: amor mundi. Dat zal echter alleen geschieden als we eerst weer ons zelf leren kennen en een zin in ons bestaan ontdekken. Alleen dan zal de chaos te vermijden zijn van een maatschappij vol van losse individuen, zonder een gemeenschappelijk moreel fundament, regelmatig overspoeld door angstaanvallen. De paradox, aldus zowel Freud als Kierkegaard, is dat je daarom juist de angst niet mag negeren. Je moet je er niet door laten beheersen, maar je mag het ook niet negeren. Je moet de angst in je greep zien te krijgen door er de confrontatie mee aan te gaan.

Ons tijdperk van de angst kenmerkt zich echter onder meer door massale ontkenning van de angst; het escapisme in materieel succes, het opgaan in de massa, amusement, drugs, lawaai… Heidegger drukt het nog pregnanter uit: ‘De grootste angst is de angst voor het denken’. Denken, zelfbewustzijn is altijd je ook bewust zijn van je angsten, onzekerheden, de dood. En zoals Tolstoj de brave bureaucraat Ivan Iljitsj laat ontdekken: pas op zijn sterfbed, zo onverwacht getroffen door kanker, realiseert hij zich dat, omdat hij zich altijd braaf heeft aangepast aan wat familie en collega’s van hem verwachtten, omdat hij altijd gericht was op de volgende carrièrestap en het nooit een probleem vond om te leven zoals het hoort, namelijk aangenaam en correct, dat om dit alles zijn hele leven niets anders is geweest dan een reusachtige leugen waarin alles wat zogenaamd belangrijk is, niet echt blijkt te zijn. Te veel krachten in de politiek, media en commercie hebben onmiskenbaar een groot belang bij de instandhouding van deze gedachteloze, geestloze massamaatschappij. Dus hoe kan de ontkenning van de angst ongedaan worden gemaakt opdat de angst echt overwonnen kan worden?

‘Waaraan ontleent dit bestaan zijn waarde?’

Freud detecteert nog een gevaar waardoor de angst verborgen blijft en zo nooit overwonnen kan worden: religie. Religie is voor Freud niets anders dan de presentatie van een illusie, een relict uit de kindertijd van de mens­heid zonder enig waarheidsgehalte. Überhaupt moet Freud niets hebben van wereldbeschouwingen. Of ze nu religieus, filosofisch of politiek gekleurd zijn, je wordt er niets wijzer van. Wat hem betreft is het hebben van een wereldbeschouwing te vergelijken met: ‘Als de wandelaar zingt in het donker, loochent hij dat hij bang is, maar hij ziet er geen zier helderder om.’ Volgens Freud kan alleen de wetenschap waarheid bieden. Al is die waarheid over jezelf en je bestaan soms pijnlijk en biedt ze nooit troost, het is de enige echte kennis die mensen de kracht kan geven niet onder hun angsten te blijven lijden en zelf iets van hun leven te maken. Dat Carl Jung, ooit zijn meest geliefde discipel, zijn eigen psychologie wel weer gaat verbinden met godsbeelden en zo in de ogen van Freud zijn psychoanalyse reduceert tot een soort van semi-religieuze therapie, acht Freud onvergeeflijk. Psychotherapie is wat Freud betreft sowieso een handeling die te vaak en te veel het narcisme bij patiënten activeert, of ze blij maakt met het ‘ik ben OK, jij bent OK’, in plaats van ze de waarheid te vertellen.

Niet bang zijn, de confrontatie met de angst aangaan, weten dat je over­geleverd bent aan de totale vrijheid, want er bestaan geen richtinggevende essenties, dat is de filosofie van het existentialisme dat in de twintigste eeuw, het eerste tijdperk van de angst, furore maakt. Maar waaraan ontleent dit bestaan dan zijn waarde? Als die er niet is, waarom zou je dan blijven leven en geen suïcide plegen? En hoe komt het dat twee van de beroemdste existentialistische filosofen, Heidegger en Sartre, beiden niet de verleiding konden weerstaan om zelf aanhanger te worden van totalitaire politiek, respectievelijk nazisme en stalinisme? Twee politieke religies geboren uit de angst voor de vrijheid!

Misschien valt er meer te leren van de beatgeneration die in de tweede helft van de twintigste eeuw op hun eigen wijze het tijdperk van de angst wilde bestrijden.

Allereerst door creativiteit. Zij lieten een nieuwe cultuur bloeien vol van poëzie, muziek, schilderkunst, films, literatuur. De kunsten als de beste wijze om een betekenisvol iets te scheppen en alle mogelijkheden ver voorbij het bestaande te verkennen. Onze maatschappij (en daarmee ons onderwijs) hecht echter meer aan innovatie dan aan creatie, meer aan economie dan aan cultuur, meer aan kunstmatige intelligentie dan aan het leven van de geest.

Ten tweede door liefde. Het is geen toeval dat het refrein van Elvis Costello’s lied is: ‘What’s so funny about peace, love and understanding?‘ En het is evenmin toeval dat in de laatste strofe van Under Pressure wordt gezongen:

Tja, waarom niet? Waarom lijkt het vermogen om lief te hebben en zo de angst uit te bannen als een soort van alchemie die helaas maar weinigen echt weten te beoefenen? Is het de angst die het onmogelijk maakt?

Ten slotte, en niet verrassend ondanks de tegenwerpingen van Freud, is er een ware opleving van spiritualiteit bij deze beatgeneration. Het boek The Courage to Be van de theoloog Paul Tillich werd vrijwel onmiddellijk na publicatie in 1955 een klassieker. Tillich beschrijft het tijdperk van de angst; bespreekt de relevantie van de existentialistische filosofie en alle nieuwe kunst om mensen de ogen te openen voor de werkelijkheid waarin zij leven, en hij betoogt dat de voornaamste oorzaak van de twintigste-eeuwse angst de alom ervaren betekenisloosheid is en dat is niets anders dan het gevolg van de dood van God de eeuw daarvoor… Deze God, zo vervolgt hij, is niets anders dan een bij conservatieven geliefd godsbeeld van de Autoritaire Alwetende Almachtige Tovenaar — die steeds minder zijn toverkunsten laat zien. De angst, aldus Tillich, kan alleen overwonnen worden als iedereen weer moed heeft, dat wil zeggen, durft te vertrouwen dat er een transcendente morele macht is waarvoor wij de moed moeten hebben die op aarde werkelijkheid te laten zijn.

Dat was ook de boodschap, precies een jaar eerder, van een dominee die tot een van de helden van de twintigste eeuw mag worden gerekend: Dr. Martin Luther King. Op 28 februari 1954 houdt hij een preek in Detroit en daarin vertelt hij het volgende:

Maar kan geloof, eenmaal verloren, ooit weer herwonnen worden? In onze seculiere wereld zullen we veel ontvankelijker zijn voor de raad van de zoon van een dominee, Kierkegaard, die ons voorhoudt: ‘Men meent dat de wereld een republiek nodig heeft en men meent een nieuwe maatschappelijke orde nodig te hebben, en een nieuwe religie. Maar niemand bedenkt dat juist deze door veel kennis in de war gebrachte wereld een Socrates nodig heeft.’

Dat zal zeker zo zijn. Maar waar is die nieuwe Socrates? En hoeveel invloed kan hij of zij hebben als de oude Socrates dankzij het cultureel analfabetisme al nauwelijks meer wordt gekend?

In ons pogen dit tijdperk van de angst te beëindigen voordat het te laat is, is het wellicht het meest praktisch om te beginnen met gehoor te geven aan de raad welke een groot staatsman gaf in de donkerste dagen van het eerste tijdperk van de angst. Op 4 maart 1933 houdt president Franklin D. Roosevelt zijn eerste inaugurele rede welke hij begint met de even eenvoudige als wijze raad: ‘The only thing we have to fear is… fear itself.‘

Dit zou een begin kunnen zijn deze wereld weer lief te hebben door ons te verzetten tegen alle politiek en machten die ons alleen maar bang willen maken. En vervolgens kunnen we dan die grote vragen stellen: Wie ben ik? Wat maakt mijn leven de moeite van het leven waard? Hoe maken we de bedreigingen ongedaan en overwinnen we de angst van dit tijdperk?

‘Op eenvoudige vragen bestaan geen eenvoudige antwoorden’, schreef Albert Camus al in Le mythe de Sisyphe, zijn eigen zoektocht naar de zin van het leven. Maar dat mag geen reden zijn om al deze vragen niet te stellen. Want al wordt het leven er dan moeilijker door, het wordt er ook betekenisvoller door. En is dat niet de eerste stap naar een nieuw tijdperk zonder angst?

Je hoeft geen psycholoog te zijn om te weten dat angst de dominante mense­lijke emotie is, en je hoeft ook geen historicus te zijn om te beseffen dat er nooit een tijdperk is geweest waarin mensen zonder vrees hebben geleefd. Altijd was er wel de vrees voor het lot, de komst van de barbaren, honger, armoede, de hel en de eeuwige angst voor de dood. En toch vat in 1947 de dichter W.H. Auden de twintigste-eeuwse tijdgeest perfect samen als hij zijn grootste prozagedicht publiceert met als titel: The Age of Anxiety. Precies een jaar later schrijft Albert Camus een kort essay onder dezelfde titel: Le siècle de la peur, welke hij begint met de opmerking: ‘De zeventiende eeuw was het tijdperk van de wiskunde, de achttiende die van de natuurwetenschappen, de negentiende die van de biologie, maar de twintigste eeuw is de eeuw van de angst.’Voor Auden en Camus onderscheidt hun tijdperk van de angst zich van voorafgaande tijdperken doordat er in hun tijd na twee wereldoorlogen iets fundamenteels vernietigd is: de waarde van de mens; de menselijkheid zelf, het vertrouwen in de mensheid. Het menselijk individu is oog in oog komen te staan met de naaktheid van het menselijk bestaan, zijn verlatenheid en leegte. Eeuwenoude tradities zijn gebroken en niets lijkt er nog te zijn waar men enig houvast aan kan ontlenen om, voorbij de slagen van het lot, het leven enige zin te geven. Het menselijk bestaan is absurd geworden. Dat is ook de stelling die Camus in 1941 verdedigt met zijn essay over Le mythe de Sisyphe waarin hij onomwonden stelt: ‘De filosofie heeft maar één werkelijk serieus probleem: de zelfmoord. Het oordeel of het leven al dan niet waard is geleefd te worden, houdt het antwoord in op de belangrijkste vraag die de filosofie stelt.’Dat er een tijdperk van de angst zou aanbreken waarin de geestelijke waarden en betekenis van het menselijk bestaan verloren zouden gaan, was al decennia eerder door Nietzsche aangekondigd met zijn voorspelling over de komst van het nihilisme, en nog voor hem ook al door de Deense denker Søren Kierkegaard. In 1844 publiceert hij zijn verhandeling Het begrip angst, in 1848 De ziekte tot de dood en in die jaren maakt hij de aantekening: ‘Het is mij te moede als een arme huurder, die een kamertje heeft gehuurd onder de dakspanten van een geweldig gebouw, waaraan steeds verder wordt gebouwd en dat steeds verder wordt verfraaid, terwijl hij tot zijn ontzetting meent te bespeuren dat de fundamenten het begeven.’De essentie van het mens-zijn is zoek, wat overblijft is een bestaan, een existentie die wordt overspoeld door de gewaarwording van het eindeloze niets: er is geen zin, er is geen betekenis, je bent helemaal vrij — maar wat moet je met die vrijheid?De Eerste Wereldoorlog is het begin van het tijdperk van de angst. De daarop volgende roaring twenties trachten met veel kabaal de demonen van de angst te bezweren, maar in feite zijn zij niets anders dan een maskerade voor wat de schrijver en filosoof Hermann Broch typeerde als de ‘vrolijke Apocalyps’, omdat hij de nieuwe werkelijkheid wel onder ogen wilde zien. Er ontstaat een nieuwe kunststroming, het Expressionisme, dat in al zijn facetten de nu alles overheersende angst wil tonen. De nieuwe filosofie van Jaspers, Heidegger en Sartre, het existentialisme, is in aansluiting op het denken van Kierkegaard de filosofie van deze angst; de ervaring dat ieder individu even vrij als eenzaam is en in die verlatenheid op zoek moet naar zijn eigen zelf en de zin van zijn bestaan. Nu had wederom Nietzsche al voorspeld dat je een Übermensch moet zijn voor deze bovenmenselijke taak om zelf nog enige betekenis te vinden in een wereld die absurd is en een bestaan dat nooit zonder tragiek is. Nietzsche voorzag ook al dat het ‘gewone volk’ (academici en gegoede burgerij voorop), voorbij alle ratio en vol ressentiment om wat hen ontnomen is, of dreigt ontnomen te worden, zich zullen vastklampen aan de vermeende zekerheden waar zij hun identiteit aan ontlenen. Een angstcultuur wordt zo politiek. Een van de eersten die daarvan de psychologie analyseert is Wilhelm Reich met zijn in 1933 gepubliceerde Die Massenpsychologie des Faschismus, een boek dat in nazi-Duitsland onmiddellijk verboden wordt. Reich toont aan dat er helemaal geen idee achter het fascisme schuilt (de idee dat dat wel zo is, is een misverstand dat tot op de dag van vandaag in de academische wereld bestaat), en dat het fascisme niets anders is dan ‘de georganiseerde politieke expressie van de karakterstructuur van de gemiddelde mens die verlangt naar autoriteit, op wil gaan in de massa, niet zelf wil denken, laat staan eigen verantwoordelijkheid accepteert’. Een andere oud-leerling van Freud, Erich Fromm, vat in 1941 de psychologie van het fascisme samen in één zin: angst voor de vrijheid.Na een Tweede Wereldoorlog is de angst niet alleen niet verdwenen, ze is alleen maar groter geworden. De Koude Oorlog wakkert de vrees voor een nucleaire holocaust aan. De grootste angst echter manifesteert zich in het zich afsluiten voor, het niet willen weten van angst en onzekerheden door zich over te geven aan geesteloosheid, want angst kan alleen bestaan bij wie zich bewust is van zichzelf en de wereld. 5 Kierkegaard, de filosofische grootvader van het existentialisme, is de eerste die dit maatschappelijk verschijnsel constateert: ‘Er is in de geesteloosheid geen angst, daarvoor is ze te tevreden en te geestloos. […] Door het zien van de meeste mensen om zich heen, door het druk te krijgen met allerhande wereldse aangelegenheden, door te gaan begrijpen hoe het er aan toegaat in de wereld, vergeet zo’n mens zichzelf, vergeet hoe hij, in goddelijk opzicht, heet. Zo durft hij niet langer op zichzelf te vertrouwen, vindt het gewaagd zichzelf te zijn, vindt het veel gemakkelijker en veiliger te zijn zoals de anderen, een na-aper te worden, nummer te worden, mee opgenomen in de massa. […] Ze gebruiken hun talenten, verzamelen geld, doen wereldse zaken, maken slimme berekeningen, etc. etc., worden misschien vermeld in geschiedenisboeken, maar zichzelf zijn ze niet. Ze hebben, naar de geest beschouwd, geen zelf, geen zelf waarvoor ze alles kunnen wagen, geen zelf voor God — hoe zelfzuchtig ze verder ook mogen zijn.’Maar, waarschuwt Kierkegaard: ‘Hoewel er nu in de geesteloosheid geen angst is, omdat met de geest ook de angst is uitgesloten, is de angst er toch, alleen wacht ze.’ De angst wacht, verborgen voor het bewustzijn. Maar zodra dit individu op een of andere wijze met een crisis wordt geconfronteerd die zijn vermeende zekerheden aantast, dan zal die weggestopte angst als in een explosie zich manifesteren. Depressies, paniek, ressentiment, gevoelens van onmacht of agressie, kunnen dan algauw mateloos zijn.In de tweede helft van de twintigste eeuw, een honderd jaar na het werk van Kierkegaard, wordt dit fenomeen van de geesteloosheid die de angst moet buitensluiten ook waargenomen door psychologen als Rollo May, Erich Fromm, Ronald Laing en filosofen als Herbert Marcuse en Alan Watts. Wat na de verschrikkingen en vernietiging van twee wereldoorlogen een ‘gezonde samenleving’ (Erich Fromm) had moeten worden met individuen die juist hun geest willen ontwikkelen, zichzelf durven zijn, weloverwogen eigen keuzes maken, medemensen en natuur liefhebben, en hun creatieve vermogens gebruiken om hun bestaan betekenisvol en hun samenleving harmonieus te laten zijn, is niet zo. ‘Tot nu toe hebben we gefaald’, zo constateert Fromm in 1955. Hij en de anderen zien dat mensen vooral bang zijn zichzelf te zijn en zich eerder gedragen als zich almaar aanpassende robots dan als zelfstandige mensen. Hun eigenwaarde wordt niet bepaald door wie men is, maar door wat men heeft in termen van succes en sociaal prestige. De persoonlijke waarde is een marktwaarde geworden; de eigenwaarde meer gerelateerd aan hoeveel je verdient dan aan je vermogen om lief te hebben, te denken en creatief te zijn. De korte route naar dit succes is de aanpassing aan ‘wat men vindt’, en de eigen leegte — en de daarmee gepaard gaande angst — zo goed mogelijk te negeren met behulp van consumptie en entertainment. Totdat dat niet meer kan, en de angst als een tikkende tijdbom explodeert. Tegelijkertijd ontstaat er in diezelfde tijd een tegenbeweging van een tegencultuur. Het is een cultuur van protest; de revolte van jongeren, de beatgeneration die zich gedragen weten door een levensgevoel dat zich verzet tegen de bestaande sociale normen en autoriteiten, en tegen de bestaande geesteloosheid, en tegen de bestaande politiek en economie. Het is een levenswijze welke de filosofie van het existentialisme verwelkomt om de eigen angst niet langer te ontkennen maar juist te benoemen, en zo ernaar streeft zo authentiek mogelijk zichzelf te zijn. Onvermijdelijk gaat dat ook gepaard met het cultiveren van een narcisme en hedonisme (Christopher Lasch). Het protest tegen de maatschappij komt onder meer tot uiting in films als Invasion of the Body Snatchers uit 1956, naar het gelijknamige sciencefiction-verhaal van Jack Finney dat een jaar eerder verscheen. In het verhaal wordt planeet Aarde overmeesterd door buitenaardse wezens die van slapende mensen lichaam en brein overnemen. Deze nieuwe wezens in de gedaante van een mens zijn niets anders dan lege hulsels; poppen zonder enige emotie en eigen persoonlijkheid. De film is zo populair dat er in 1978 en 1993 nieuwe versies van worden uitgebracht. Het meest luide protest — letterlijk en figuurlijk — tegen het tijdperk van de angst klinkt in de wereld van de rockmuziek. Pete Seeger en Bob Dylan worden de troubadours van de beatgeneration; The Doors, Pink Floyd en de Patti Smith Group laten zich eind jaren zestig, begin jaren zeventig met hun tegengeluid horen. Het sentiment in die tijd wordt op prachtige wijze vertolkt in 1979 door Elvis Costello met de song van Nick Lowe Peace, Love and Understanding, met daarin de strofes: AIn 1981 verenigen David Bowie en Queen hun creatieve krachten en compo­neren gezamenlijk een lied dat tijdloos zal worden, omdat het op een briljante wijze de tijdgeest van het tijdperk van de angst verklankt: Under Pressure. Terwijl David Bowie en Freddy Mercury zingen: It’s the terror of knowing / What this world is about […] Insanity laughs under pressure we’re cracking, toont de begeleidende videobeelden van een geestloze massa, explosies, ineenstortende gebouwen en bruggen, gehypnotiseerde individuen, armoede, werkloosheid, protesten, wandelende skeletten en angstaanjagende wezens. In klank, woord en beeld: dit is het tijdperk van de angst!Apocalypse now? Causes of anxiety in our age.Zoals de periode tussen de twee wereldoorlogen het interbellum wordt genoemd, zo mogen we de periode tussen 9 november 1989 en 15 september 2008 het interanxietas noemen. Op de eerste datum valt de Berlijnse Muur en komt er een einde aan de Koude Oorlog en het communisme in Europa. Nagenoeg de gehele westerse wereld raakt ervan overtuigd dat vanaf nu voor de gehele wereld de toekomst aan het liberalisme, kapitalisme en de democratie zal zijn. Er volgt een economische bloeiperiode, tot aan die tweede datum: 15 september 2008. Op die dag moet de Lehman Brothers Bank met een belegd vermogen van ca. 600 miljard dollar zijn faillissement aanvragen. Het is het begin van het einde van het globalisme, het einde van een blind vertrouwen in de financiële machten, en het markeert de opkomst van wat het ‘populisme’ is gaan heten. Een kleine twintig jaar beleefde het Westen een soort van reprise van de roaring twenties, leek de angst verdwenen — totdat de paniek uitbreekt en een nieuw tijdperk van de angst aanbreekt. De laatste stelling wordt overigens niet door iedereen gedeeld. Het meest prominent is president Donald Trump. Op de jaarlijkse bijeenkomst in Davos van alle machtigen, rijken en allen die daar graag bij willen horen, houdt op 21 januari 2020 president Trump zijn gewillige gehoor voor dat er helemaal geen nieuw tijdperk van de angst is. Integendeel: De vermaarde Amerikaanse wetenschapper Steven Pinker, een man die in bijna alles de tegenpool van Trump is, is het in dit opzicht helemaal met zijn president eens. In zijn boek Enlightenment Now (2018) trekt ook Pinker ten strijde tegen alle ‘prophets of doom’, omdat in zoveel opzichten (armoede, honger, ziekten, oorlogsgeweld) het nooit zo goed is gegaan. Pinker is ervan overtuigd dat met ‘science, technology and money’ de mensheid alle toekomstige uitdagingen aankan. Overal waar men zich bezighoudt met innovatie, Sillicon Valley voorop, is de overtuiging van Pinker gemeengoed: mens en wereld zijn in elk opzicht maakbaar en er kan geen probleem zijn waar — in ieder geval op termijn — wetenschap en technologie dankzij beschikbare middelen geen oplossing voor zullen bieden. Echter, precies één dag na de lofzang van president Trump op Amerika en de ondernemende geest vol optimisme, maakt het internationaal geres­pecteerde Bulletin of the Atomic Scientists van onder andere dertien Nobelprijswinnaars bekend dat zij hun Doomsday Clock hebben vooruit gezet naar 100 seconden voor middernacht. Op deze wijze geven zij uiting aan hoe acuut de dreiging is van een nucleaire holocaust en een klimaatcatastrofe. Als de mensheid niets verandert wacht er een apocalyps en wel zonder het vooruitzicht van een nieuw Jeruzalem, zoals in het laatste Bijbelboek.Exact zeven weken later maakt de directeur-generaal van de World Health Organization, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, melding van het feit dat met de verspreiding van het nieuwe coronavirus, dat de ziekte covid-19 veroorzaakt, er nu sprake is van een pandemie. En het is net alsof toch nog onverwacht nu al apocalyptische tijden aanbreken: de mensheid, geconfron­teerd met een onzichtbare, dodelijke vijand, in de greep van een doodsangst. En er waren al zo veel rode lichten die dit nieuwe tijdperk van de angst kenmerken. Door technologische ontwikkelingen zal er geen enkele vorm van privacy – een elementair gegeven van vrijheid – blijven bestaan en hebben al dan niet onzichtbare machten een volledige controle over ons leven. Algoritmen bepalen (beter: manipuleren) de informatie die we krijgen en een nieuwe generatie robots kan voor massale werkloosheid zorgen. De dystopie van de film The Matrix (1999), die niet veel verschilt van Invasion of the Body Snatchers met als schrikbeeld dat mensen hun eigen persoonlijkheid kwijtraken, is geleidelijk aan steeds meer science en steeds minder fiction. Angstverschijnselen als depressie, burn-out en stress nemen epidemische vormen aan. Jaarlijks overlijden in een ‘vreedzaam land’ als de VS 50.000 mensen door wapengeweld, sterven er elke dag 177 mensen aan een overdosis en is suïcide de tweede doodsoorzaak onder jongeren. Het is geen toeval dat veertig jaren na dato Francis Ford Coppola opnieuw zijn film Apocalypse Now uitbrengt en Sam Mendes furore maakt met zijn even aangrijpende film 1917. Beide films verbeelden op een briljante wijze de waanzin en de angst. In zijn klassieker The Meaning of Anxiety (1950) waarschuwt de psycho­loog Rollo May om signalen die de angst afgeeft altijd serieus te nemen en nooit te negeren en weg te stoppen. Alleen zo kunnen de oorzaken worden gevonden en op hun realiteitswaarde worden getoetst, opdat we de angst kunnen overwinnen en de bestaande bedreigingen ongedaan maken. Is technologie, net als de doos van Pandora, een bedreiging en oorzaak van angst? Heidegger meende van wel. Voor hem kan er geen twijfel bestaan dat als het filosofische denken plaats moet maken voor het berekenende technologische denken, technologie onze wereld zal vernietigen. Ooit waren mensen slaaf, nu worden ze ongemerkt robots en gereduceerd tot een functie van de technologie. Het ontembare verlangen om de natuur de baas te worden en de obsessie met economisch gewin zullen de natuur kapot maken. Zie de atoombom; zie de klimaatcrisis, zie de Matrix. Maar als dit alles zo is, is het dan onvermijdelijk of is er wel een denkbaar alternatief? Zo ja, wat dan?Niet lang na de Eerste Wereldoorlog, waarmee het eerste tijdperk van de angst begint, is er in 1929 in Davos een beroemd geworden filosofische discussie tussen de toen nog jonge Heidegger en de al oude joodse filosoof Ernst Cassirer als onderdeel van de Davoser Hochschulkurse in het statige Grand Hotel Belvédère over de aloude vraag: Wat is de mens? De inzet van het duel is niets minder dan wat Kierkegaard nog als een vermoeden uitsprak: heeft ons wereldbeeld, ons Europese beschavingsideaal waaraan wij de waarden ontlenen die het leven zin geven en waardoor wij met elkaar in vrijheid kunnen samen-leven, heeft dat nog een fundament of is dat weg en zal zo ook ons beschavingsideaal verdwijnen? Heidegger die met zijn in 1927 gepubliceerde Sein und Zeit voor tal van intellectuelen de moderne filosoof bij uitstek is, stelt in navolging van Nietzsche: ‘Nee, er is geen fundament! Wat als fundament moet doorgaan – de tradi­tionele metafysica met haar transcendente waarden – dat is schijn. Er is slechts dat naakte bestaan, mensen zijn gedoemd tot vrijheid en zullen de moed moeten opbrengen om hun angst te omhelzen en meer authentiek te zijn. »Ja,’ antwoordt Cassirer, ‘er is wel een fundament, er moet ook een funda­ment zijn, en dat is wat kunst, cultuur, Bildung ons bieden. Daar vinden we de geestelijke waarden en zo ons vermogen om ons zelf te overwinnen opdat we meer zijn dan wat we ook zijn: dierlijke wezens. Zonder dit metafysisch-culturele fundament kunnen we niet vrij zijn en zal een liberale democratie ook niet kunnen blijven bestaan.’ Cassirer laat er hoffelijk maar duidelijk geen misverstand over bestaan dat de filosofie van zijn hooggeleerde opponent altijd zal leiden tot fatalisme, irrationalisme en een gevaarlijke politieke mystiek kan oproepen. Echter, in de ogen van de aanwezigen onder wie Emmanuel Levinas, verliest Cassirer het debat. De oude Jood is niet van deze tijd. Heeft de Eerste Wereldoorlog niet onomstotelijk het gelijk van Heidegger aangetoond? Er zijn geen essen­ties, er is alleen dat naakte bestaan en de angst, het niets, en onze vrijheid. Alle filosofie heeft politieke consequenties, want uiteindelijk is politiek niets anders dan de maatschappelijke weergave van de wereld van de ideeën. Zo is het een maatschappelijk feit geworden dat het hedendaagse liberalisme zonder het metafysisch fundament dat Cassirer verdedigde, geërodeerd is tot niets meer dan de politieke verdediging van mensenrechten en de economie van de vrije markt. Kan de liberale democratie zoals wij die na de Tweede Wereldoorlog in het Westen zijn gaan koesteren, blijven bestaan indien de liberale instituties die het fundament van onze democratie zijn, zelf geen fundament meer hebben? Dit omdat het bestaan van absolute morele en geestelijke waarden wordt ontkent en de vraag naar de zin van het leven als maatschappelijk irrelevant wordt beschouwd want een individuele aangelegenheid? Alle politieke ontwikkelingen in dit nieuwe tijdperk van de angst wijzen op een negatief antwoord. Want wat is de reden dat in steeds meer landen massaal de voorkeur wordt gegeven aan ‘de sterke man’ en ‘eigen volk eerst’? Welke angst drijft deze mensen? Vanwaar de weerzin tegen het bestaande liberalisme?Twee prominente liberale politici in de VS, Joe Biden en Nancy Pelosi, zijn beiden van mening dat, had Donald Trump in november 2020 opnieuw de presidentsverkiezingen gewonnen, dat het karakter van Amerika voorgoed zou hebben veranderd. Van de leidende liberale democratie zal, zo vrezen zij, Amerika de leidende antiliberale democratische natie worden. En als dat zo is, wat zijn daarvan dan de geopolitieke gevolgen? Zal de ‘eigen volk eerst’-politiek de angst voor ‘the clash of civilisations’ aanwakkeren, of zal het juist de angstgevoelens bij de eigen bevolking wegnemen en meer gemeenschapszin stichten? Uiteraard met uitsluiting van allen die niet tot die gemeenschap kunnen worden gerekend. En hoe kan het dat het liberalisme, ooit een bron van hoop en vrijheid, nu bij een groot deel van de massa juist de angst voor de vrijheid versterkt? Met het kapitalisme is iets soortgelijks aan de hand. Tot aan de grote recessie van 2008 werd het geglobaliseerde kapitalisme algemeen geaccepteerd als het enige economische model dat de welvaart van de volkeren dient en alle mensen van armoede zal verlossen. Steeds minder mensen zijn daar nu nog van overtuigd. Bij hen overheerst de angst dat het ‘Wall Street-kapitalisme’ als de dominante economische ideologie alleen maar de sociale ongelijk­heid, de economische onzekerheid en de klimaatcrisis zal vergroten. En dat altijd weer gevolgd door nog meer ressentiment, nog meer xenofobie, nog meer angst en wanhoop. Maar wat is het alternatief dat zowel welvaart als welzijn voor iedereen mogelijk maakt, en welke politiek is bij machte dat te realiseren? De generatie millennials lijkt het meest kwetsbaar te zijn voor de angsten die ons tijdperk teisteren. Zij althans zijn zich van hun eigen angsten bewust, in tegenstelling tot degenen die Kierkegaard omschreef als ‘succesvolle, aangepaste zelfzuchtigen die hun angsten diep hebben weggeborgen’. Opgegroeid met de fantasiewereld van de Disney-films en het mantra Hakuna Matata, en tot de jaren des onderscheids komend met The Matrix, komen zij juist ‘Under Pressure’ als we worden geconfronteerd met wat Queen en Bowie zingen: It’s the terror of knowing / what the world is about / watching some good friends / screaming: let me out!Wat Hermann Hesse in 1927 in zijn roman Steppenwolf schreef, geldt in hoge mate ook voor de millennials: ‘Er zijn tijden waarin de gehele generatie klem raakt tussen twee tijden, twee wijzen van leven, met als gevolg dat voor hen het vermogen zichzelf te begrijpen, de bestaande moraal, geborgenheid en onschuld verloren gaan.’De wereld waarin zij opgroeien is bureaucratisch, technocratisch en amoreel. Ze worden geconfronteerd met studieschulden, onbetaalbare woningen, constante stress om te presteren en vaak genoeg zich te moeten aanpassen aan de uniformiteit van een geestloze organisatie. De sociale media (een perfecte contradictio in terminis) heeft de angst niet genoeg ge-liked te worden opgeroepen. Met de klimaatveranderingen op komst ziet het er eerder naar uit dat hun ‘sunny bright future’ er een zal zijn van een genade­loos brandende zon in de woestijn. En met Elvis Costello zullen zij terecht zich de vraag stellen: ‘So where are the strong? And who are the trusted?’, omdat ze maar al te goed beseffen dat het tijdperk van de angst waarin zij moeten leven, het gevolg is van zowel de besluiten als de besluiteloosheid van de bestaande elites. Waarom hebben de elites, die met de kennis van twee wereldoorlogen zoveel beter hadden moeten weten, in plaats van de oorzaken van de angst weg te nemen, blind voor de gevolgen, die alleen maar laten bestaan? Ook al is dit dan ook het tijdperk van de selfies, de belangrijkste vraag die zij dagelijks in hun eigen spiegel zien, is de vraag naar hun eigen identiteit: Wie ben ik? Wanneer ben ik mezelf? Wat zal nu mijn leven zinvol maken? De waarden, tradities en politieke ideologieën die hun ouders en groot­ouders nog vormden, bestaan niet meer. Zij zijn te zeer gecorrumpeerd en ongeloofwaardig geworden. Is het dan toch het door Nietzsche voorspelde nihilisme de oorzaak dat op de meest existentiële vragen, de noodkreet van het menselijk hart, zoveel jongeren in plaats van een antwoord depressies krijgen, en zichzelf of anderen gaan doden? Apocalyps, afgeleid van het Griekse woord apokalypsis, betekent open­baring. Wat openbaren de angsten opgeroepen door de pandemie van het coronavirus over ons menselijk wezen en ons wereldbeeld?Amor mundi. How to end the age of anxiety?Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in de winters van 1915/16 en 1916/17, verzorgde prof. dr. Sigmund Freud op zaterdagavonden aan de universiteit van Wenen zijn openbare colleges Inleiding in de psychoanalyse. Algauw worden deze lezingen van de grondlegger van een geheel nieuwe wetenschap enorm populair. Het is voor iedereen een zware tijd en de behoefte aan inzicht in wie de mens is en waar de mens toe in staat is, is groter dan ooit. En Freud is de geboren docent. Hij spreekt rustig, zijn betoog is helder, en hij laat geen facet van de menselijke psyche onbesproken. In zijn negende college over ‘droomcensuur’ — het feit dat we zelfs in onze dromen onze meest aanstootgevende verlangens kunnen verdringen — gaat hij ook nader in op de illusie als zouden de meeste mensen deugen. Wat Freud betreft is dat gebeuzel alleen serieus genomen door naïevelingen die zich hebben bekwaamd in de kop in het zand te steken. Freud: Het kwaad bestaat, wil Freud maar duidelijk maken, en de angst voor het kwaad is meer dan gerechtvaardigd. De vraag is alleen hoe daarmee om te gaan.Een jaar later in het volgende wintersemester verzorgt Freud twee colleges over angst, want: ‘Het staat vast dat het angstprobleem een knoop­punt is waarin de meest uiteenlopende en gewichtige vragen samenkomen, een raadsel waarvan de oplossing overvloedig licht zou moeten werpen op ons gehele zielenleven.’ En met ons zielenleven, zo mogen we toevoegen, ook een licht op de wereld waarin wij leven, want uiteindelijk zijn wij met elkaar die wereld. De angst in het tijdperk van de angst is de angst voor het bestaan: de vrees voor het niets; de idee dat je zelf niets voorstelt; dat deze wereld je niets te bieden heeft of juist dat je bestaan bedreigt wordt door alle kwade krachten in de wereld.Dit tijdperk van de angst zal echter alleen ten einde komen indien we de wereld weer kunnen liefhebben: amor mundi. Dat zal echter alleen geschieden als we eerst weer ons zelf leren kennen en een zin in ons bestaan ontdekken. Alleen dan zal de chaos te vermijden zijn van een maatschappij vol van losse individuen, zonder een gemeenschappelijk moreel fundament, regelmatig overspoeld door angstaanvallen. De paradox, aldus zowel Freud als Kierkegaard, is dat je daarom juist de angst niet mag negeren. Je moet je er niet door laten beheersen, maar je mag het ook niet negeren. Je moet de angst in je greep zien te krijgen door er de confrontatie mee aan te gaan. Ons tijdperk van de angst kenmerkt zich echter onder meer door massale ontkenning van de angst; het escapisme in materieel succes, het opgaan in de massa, amusement, drugs, lawaai… Heidegger drukt het nog pregnanter uit: ‘De grootste angst is de angst voor het denken’. Denken, zelfbewustzijn is altijd je ook bewust zijn van je angsten, onzekerheden, de dood. En zoals Tolstoj de brave bureaucraat Ivan Iljitsj laat ontdekken: pas op zijn sterfbed, zo onverwacht getroffen door kanker, realiseert hij zich dat, omdat hij zich altijd braaf heeft aangepast aan wat familie en collega’s van hem verwachtten, omdat hij altijd gericht was op de volgende carrièrestap en het nooit een probleem vond om te leven zoals het hoort, namelijk aangenaam en correct, dat om dit alles zijn hele leven niets anders is geweest dan een reusachtige leugen waarin alles wat zogenaamd belangrijk is, niet echt blijkt te zijn. Te veel krachten in de politiek, media en commercie hebben onmiskenbaar een groot belang bij de instandhouding van deze gedachteloze, geestloze massamaatschappij. Dus hoe kan de ontkenning van de angst ongedaan worden gemaakt opdat de angst echt overwonnen kan worden?Freud detecteert nog een gevaar waardoor de angst verborgen blijft en zo nooit overwonnen kan worden: religie. Religie is voor Freud niets anders dan de presentatie van een illusie, een relict uit de kindertijd van de mens­heid zonder enig waarheidsgehalte. Überhaupt moet Freud niets hebben van wereldbeschouwingen. Of ze nu religieus, filosofisch of politiek gekleurd zijn, je wordt er niets wijzer van. Wat hem betreft is het hebben van een wereldbeschouwing te vergelijken met: ‘Als de wandelaar zingt in het donker, loochent hij dat hij bang is, maar hij ziet er geen zier helderder om.’ Volgens Freud kan alleen de wetenschap waarheid bieden. Al is die waarheid over jezelf en je bestaan soms pijnlijk en biedt ze nooit troost, het is de enige echte kennis die mensen de kracht kan geven niet onder hun angsten te blijven lijden en zelf iets van hun leven te maken. Dat Carl Jung, ooit zijn meest geliefde discipel, zijn eigen psychologie wel weer gaat verbinden met godsbeelden en zo in de ogen van Freud zijn psychoanalyse reduceert tot een soort van semi-religieuze therapie, acht Freud onvergeeflijk. Psychotherapie is wat Freud betreft sowieso een handeling die te vaak en te veel het narcisme bij patiënten activeert, of ze blij maakt met het ‘ik ben OK, jij bent OK’, in plaats van ze de waarheid te vertellen. Niet bang zijn, de confrontatie met de angst aangaan, weten dat je over­geleverd bent aan de totale vrijheid, want er bestaan geen richtinggevende essenties, dat is de filosofie van het existentialisme dat in de twintigste eeuw, het eerste tijdperk van de angst, furore maakt. Maar waaraan ontleent dit bestaan dan zijn waarde? Als die er niet is, waarom zou je dan blijven leven en geen suïcide plegen? En hoe komt het dat twee van de beroemdste existentialistische filosofen, Heidegger en Sartre, beiden niet de verleiding konden weerstaan om zelf aanhanger te worden van totalitaire politiek, respectievelijk nazisme en stalinisme? Twee politieke religies geboren uit de angst voor de vrijheid!Misschien valt er meer te leren van de beatgeneration die in de tweede helft van de twintigste eeuw op hun eigen wijze het tijdperk van de angst wilde bestrijden. Allereerst door creativiteit. Zij lieten een nieuwe cultuur bloeien vol van poëzie, muziek, schilderkunst, films, literatuur. De kunsten als de beste wijze om een betekenisvol iets te scheppen en alle mogelijkheden ver voorbij het bestaande te verkennen. Onze maatschappij (en daarmee ons onderwijs) hecht echter meer aan innovatie dan aan creatie, meer aan economie dan aan cultuur, meer aan kunstmatige intelligentie dan aan het leven van de geest. Ten tweede door liefde. Het is geen toeval dat het refrein van Elvis Costello’s lied is: ‘What’s so funny about peace, love and understanding?’ En het is evenmin toeval dat in de laatste strofe van Under Pressure wordt gezongen: Tja, waarom niet? Waarom lijkt het vermogen om lief te hebben en zo de angst uit te bannen als een soort van alchemie die helaas maar weinigen echt weten te beoefenen? Is het de angst die het onmogelijk maakt? Ten slotte, en niet verrassend ondanks de tegenwerpingen van Freud, is er een ware opleving van spiritualiteit bij deze beatgeneration. Het boek The Courage to Be van de theoloog Paul Tillich werd vrijwel onmiddellijk na publicatie in 1955 een klassieker. Tillich beschrijft het tijdperk van de angst; bespreekt de relevantie van de existentialistische filosofie en alle nieuwe kunst om mensen de ogen te openen voor de werkelijkheid waarin zij leven, en hij betoogt dat de voornaamste oorzaak van de twintigste-eeuwse angst de alom ervaren betekenisloosheid is en dat is niets anders dan het gevolg van de dood van God de eeuw daarvoor… Deze God, zo vervolgt hij, is niets anders dan een bij conservatieven geliefd godsbeeld van de Autoritaire Alwetende Almachtige Tovenaar — die steeds minder zijn toverkunsten laat zien. De angst, aldus Tillich, kan alleen overwonnen worden als iedereen weer moed heeft, dat wil zeggen, durft te vertrouwen dat er een transcendente morele macht is waarvoor wij de moed moeten hebben die op aarde werkelijkheid te laten zijn. Dat was ook de boodschap, precies een jaar eerder, van een dominee die tot een van de helden van de twintigste eeuw mag worden gerekend: Dr. Martin Luther King. Op 28 februari 1954 houdt hij een preek in Detroit en daarin vertelt hij het volgende: Maar kan geloof, eenmaal verloren, ooit weer herwonnen worden? In onze seculiere wereld zullen we veel ontvankelijker zijn voor de raad van de zoon van een dominee, Kierkegaard, die ons voorhoudt: ‘Men meent dat de wereld een republiek nodig heeft en men meent een nieuwe maatschappelijke orde nodig te hebben, en een nieuwe religie. Maar niemand bedenkt dat juist deze door veel kennis in de war gebrachte wereld een Socrates nodig heeft.’Dat zal zeker zo zijn. Maar waar is die nieuwe Socrates? En hoeveel invloed kan hij of zij hebben als de oude Socrates dankzij het cultureel analfabetisme al nauwelijks meer wordt gekend?In ons pogen dit tijdperk van de angst te beëindigen voordat het te laat is, is het wellicht het meest praktisch om te beginnen met gehoor te geven aan de raad welke een groot staatsman gaf in de donkerste dagen van het eerste tijdperk van de angst. Op 4 maart 1933 houdt president Franklin D. Roosevelt zijn eerste inaugurele rede welke hij begint met de even eenvoudige als wijze raad: ‘The only thing we have to fear is… fear itself.’Dit zou een begin kunnen zijn deze wereld weer lief te hebben door ons te verzetten tegen alle politiek en machten die ons alleen maar bang willen maken. En vervolgens kunnen we dan die grote vragen stellen: Wie ben ik? Wat maakt mijn leven de moeite van het leven waard? Hoe maken we de bedreigingen ongedaan en overwinnen we de angst van dit tijdperk?’Op eenvoudige vragen bestaan geen eenvoudige antwoorden’, schreef Albert Camus al in Le mythe de Sisyphe, zijn eigen zoektocht naar de zin van het leven. Maar dat mag geen reden zijn om al deze vragen niet te stellen. Want al wordt het leven er dan moeilijker door, het wordt er ook betekenisvoller door. En is dat niet de eerste stap naar een nieuw tijdperk zonder angst?

Door: Britta Janssen Thursday, December 3 10:28 AM – 2020

OOST-SOUBURG – Due to the amount of extra feed and other accessories that animal specialist Molen De Pere sells in East Souburg, co-owner Esther van Dommelen and her colleagues certainly notice that people have bought a pet more often in recent months. “We also see that pet owners are more likely to buy luxury items, such as a collar with a matching leash. In recent years, animals are increasingly seen as family members. ”

There has been an animal specialist shop at the windmill on Kanaalstraat for thirty years. Van Dommel’s father started the shop at the time. In the past there were also animals for sale. “We stopped doing that in October last year, because we were no longer behind it,” says Esther. The vacant space is effortlessly filled with a wider range of pet food and care products, as well as all kinds of home baking supplies, which are also popular.

Healthy

If people have used the corona time to renovate their house, they often complete the redecoration with a new basket for the dog or cat, Van Dommelen experiences. “Pets are really part of the game these days. People more often buy something nice for their animal, and also more snacks. ” There are now more and more, made on a natural basis. This allows owners to treat their animals to healthy treats.

show description

Berlin.
« Please please. I like an animal so much. ”Many parents have probably heard this wish from their children, expressed with wide eyes. Especially often before Christmas or birthdays. And many give in to the longings of the little ones. You buy in the next
Pet shop
a hamster, a guinea pig or a cat, a dog or a rabbit.

Many of the four-legged friends actually find a good and sheltered new home. But not many either. Because some long-awaited four-legged friends are suddenly no longer really interesting after a few months, cause too much work or dirt – and ultimately end up in you
animal shelter
, where around 350,000 animals are given away every year and make their living.

Pets need better protection

The Federal Minister of Agriculture has now put improving the protection of pets and saving them the fate of overwhelmed owners on the agenda.
Julia Kloeckner
(CDU) wants to oblige the pet trade to regularly train and educate its staff by means of a regulation. The aim is to ensure that potential buyers are well advised and educated – before they pay for their chosen animal at the checkout.
Read here:
That’s why cats are the pop stars among pets

« Before buying an animal, many owners are not really aware of what to expect, » says Klöckner, explaining her approach. Often times, costs and time are underestimated. So sellers in pet shops have a special one
responsibility
to. “You have to provide competent and professional advice. It is different whether you buy a living being or a book.  »

Every animal needs special housing, care and feeding

Klöckner wants to ensure that all employees in the pet shop are trained in the needs of an animal that is being sold. His knowledge in the fields
Attitude, care
, Feeding, frequent illnesses and normal behavior of the animals must everyone be able to prove to the responsible control authorities.

So far, only the owners and managers of shops with commercial trade in vertebrate animals have had to prove this claim. In addition, pet dealers who sell animals are only to receive a limited license for commercial trade in vertebrates for eight years.

Many animals are simply abandoned – like snakes or cats

Animal welfare must always be in the foreground, says Klöckner: « Advice can sometimes mean advising against. » Because many animals often end up not only in animal shelters because they are overwhelmed, but are – which is even worse – simply abandoned. These are often exotic such as
Snakes, lizards, turtles
or dangerous species such as monitor lizards, giant snakes or spectacled caimans. When dealing with such animals, animal shelters also have their limits, as these animals often require very special equipment.
Also interesting:
Curiously beastly: the best animal stories from 2020

The German
Animal Welfare Association
welcomes Klöckner’s initiative, but would like to see more binding laws for keeping animals in pet shops. Henriette Mackensen, head of the pet animals department, criticizes that it is currently at the discretion of each business whether the animals should be checked on Sundays and public holidays.

Pet dealers criticize the expiration of their license

From an animal welfare point of view, however, it is clear that daily checks of the facilities and feeding are essential. In order for animals not to be given back, it is essential, especially for animal owners, “that they get to know the
Needs of animals
discuss and critically question whether they can meet these needs and offer the animals a species-appropriate life ”.

The Central Association of Zoological Companies (ZZF) considers the training of all employees to be correct. However, the association fears that the approximately 2500 traders nationwide who sell animals will only receive a temporary license for eight years in the future. « Business cannot be conducted on this basis, » criticizes the association spokeswoman Antje Schreiber. “With the time limit, many would withdraw from the animal trade. That would be bad for that
Animal welfare,
because more animals would be sold through uncontrolled channels.  »
More about animals:
Sydney: gay penguin couple adopts second baby

Almost every second household in Germany has a pet

The love of animals in Germany is great overall. Almost every second household (45 percent) has a pet. The German citizens keep a total of 34 million pets.

Cats

are by far number one on the popularity scale: 14.7 million velvet paws live in 23 percent of all animal households. Every fifth household has one of the 10.1 million dogs.
Read here:
A woman from Oman has 480 cats and twelve dogs in her home

There are also around 5.2 million small animals and four million ornamental birds. Not to forget the numerous fish in around 1.6 million aquariums and 1.2 million garden ponds. Last year, the number of terrariums also rose to 200,000.

Klöckner recommends: « Animals don’t belong under the Christmas tree »

Animals are particularly popular in families: around 61 percent of all
Households with children
keep a pet. Most animals live in multi-person households, 30 percent in individuals. The fact is, however, that more and more is being spent on animals: in 2019, sales in the pet industry for feed and commodities rose by 2.4 percent to a total of 5.2 billion euros.

Federal Minister Klöckner hopes that her draft regulation – with possible changes – will be passed by the Federal Council in summer 2021 and come into force. At the moment she can only strongly recommend: « Animals don’t belong under the Christmas tree. »

[Mise à jour du mercredi 2 décembre à 12h37] « L’épidémie a reculé. Son rythme de régression nous place même, en Europe, dans les pays où la situation est la moins préoccupante. Nous le devons aux efforts des Français et aux décisions difficiles mais nécessaires que nous avons prises« . Ce sont les mots de Jean Castex, interviewé sur BFMTV le mercredi 2 décembre. Toujours confinée, la France connait un allègement des restrictions depuis le 28 novembre, avec la réouverture des commerces non essentiels (magasins de vêtements, librairies…) et la mise en place d’une nouvelle attestation pour pouvoir notamment se déplacer dans un rayon de 20 kms autour de son domicile, pendant 3 heures. Au 1er décembre, 8 083 nouvelles contaminations et 363 nouveaux décès ont été recensés en 24 heures à l’hôpital, auxquels s’ajoutent 412 décès en Ehpad et établissements médico-sociaux durant ces 4 derniers jours. Selon le dernier bulletin de Santé publique France, il y a une diminution importante de la circulation du SARS-CoV-2 avec un passage du pic des nouvelles contaminations lors des deux semaines précédentes. Dans un entretien accordé au Parisien le 29 novembre, le ministre de la Santé Olivier Véran a détaillé la stratégie vaccinale du gouvernement. « L’arrivée des vaccins ne changera pas la vie des Français du jour au lendemain. Mais elle protégera les plus fragiles et nous permettra d’éviter de nouvelles flambées épidémiques« . La Haute Autorité de Santé recommande de vacciner en premier les résidents des Ehpad. Avec l’arrivée des vacances et des fêtes de fin d’année, la crainte d’une troisième vague en janvier-février est réelle. Au sujet des 24 et 31 décembre prochains, le Premier ministre a confirmé qu’il s’agissait de « rassemblements (…) particulièrement risqués » et qu’il serait « impératif de limiter le nombre de personnes à table« . Nombre de cas de Covid-19 en France, évolution, décès, cartes pour suivre l’épidémie par département et région, clusters, R0 en France… Chiffres et infos du jour.

Dernières infos en direct :

• Fin des attestations. Dès le 15 décembre, le confinement sera probablement remplacé par un couvre-feu de 21h à 7h du matin. Pour sortir pendant ce laps de temps, il faudra se munir d’une attestation. « Pour le reste de la journée, nous pourrons nous déplacer sans remplir d’attestation » à partir du 15 décembre, réaffirme Jean Castex, interviewé sur RMC et BFMTV le mercredi 2 décembre.
• Réouverture des stades. Les stades ne pourront pas accueillir de spectateurs avant le 15 décembre, c’est sûr, a précisé Jean Castex. Les salles de sport ne pourront pas rouvrir avant le 20 janvier 2021.
• Dépistage massif dans trois métropoles. « Nous allons procéder à des expérimentations de campagnes de dépistage massif dans les prochaines semaines. L’idée c’est d’essayer dans une aire urbaine assez dense de tester massivement – cela ne veut pas pour autant dire tout le monde – ce qui va permettre de mieux connaître la maladie et de définir les quartiers, les lieux de vie et les populations les plus concernés. Et on va pouvoir en tirer des enseignements curatifs et préventifs. On a prévu d’en faire dans trois métropoles sur la base du volontariat, peut-être dans le Nord, peut-être en Normandie, peut-être en Région Auvergne-Rhône-Alpes, je ne peux pas encore le révéler », explique Jean Castex sur BFMTV et sur son compte Twitter. 
• Bilan positif en Occitanie. Le dernier bilan de l’ARS fait état d’une baisse de patients hospitalisés et en réanimation en Occitanie : 1 671 personnes sont actuellement hospitalisées ce mardi soir, soit 51 de moins que vendredi dernier et 262 sont en réanimation. 
• Remboursement du test salivaire EasyCOV. Le test de diagnostic rapide salivaire EasyCOV est efficace à 86% en situation de dépistage de personnes symptomatiques ou asymptomatiques, a affirmé mardi le CNRS dans un communiqué. Dans un avis publié le 30 novembre, la Haute Autorité de Santé (HAS) s’est montrée favorable au remboursement du test salivaire EasyCOV chez les patients présentant des symptômes et pour lesquels le prélèvement nasopharyngé est difficilement réalisable voire impossible. 
• Mesures restrictives pour le ski. Emmanuel Macron a annoncé mardi au cours d’une conférence de presse commune avec le Premier ministre belge depuis l’Elysée, que « Si des pays maintiennent leurs stations de ski ouvertes, nous aurons des mesures de contrôle pour dissuader nos concitoyens d’aller dans des zones où l’on considère qu’il y a des risques d’infection, et pour ne pas créer une situation de déséquilibre ». « Oui, nous aurons des mesures restrictives et dissuasives. Elles seront affinées dans les prochains jours. » L’annonce du Président intervient après la décision de Bercy la veille de fermer les remontées mécaniques dans les stations de ski pour Noël. 
• Vacciner le grand public entre avril et juin. « Nous avons agi en européens, nous avons réservé les doses [et] les capacités de produire en Europe. Il y a une clé de répartition entre les États membres (de l’UE) en fonction de la population. La stratégie vaccinale sera déclinée nationalement. La Haute autorité de santé a donné des recommandations. Nous aurons dans les prochains jours à décliner cette stratégie. Il y aura une première phase, qui commencera le plus tôt possible, qui sera très ciblée, réservée sur les publics les plus sensibles. Il y aura une deuxième vague de vaccination, entre avril et juin, plus large et plus grand public« , a indiqué Emmanuel Macron ce mardi 1er décembre, lors d’une rencontre avec le Premier ministre belge. Jean Castex a confirmé que les résidents des Ehpad seront prioritaire pour les premières doses de vaccins, conformément aux recommandations de la HAS.

• Baisse des réanimations en Ile-de-France. Pour la première fois depuis la seconde vague, le nombre de personnes nouvellement hospitalisées baisse. Selon le dernier bilan de Santé publique France, au lundi 30 novembre, 5 726 personnes sont hospitalisées, soit 36 de moins que le jour précédent et 793 personnes sont admises en réanimation, soit 11 de moins que la veille. Le taux d’occupation des lits de réanimation dans la région est de 69.1%. L’âge moyen des patients en réanimation est de 60 ans et 40% des personnes ont moins de 65 ans.
• Tests antigéniques dans les écoles du Val-de-Marne. Après la mise en place d’un dépistage de tests antigéniques au Kremlin-Bicêtre, plusieurs établissements scolaires du département du Val-de-Marne organiseront prochainement une campagne de tests antigéniques au Covid-19 menée par la préfecture du Val-de-Marne, l’ARS Ile-de-France et l’Assistance Publique – Hôpitaux de Paris, indique le site Actu.fr. 
• Déplacements pour les fêtes. Invité de la Matinale de LCI, le ministre délégué aux Transports Jean-Baptiste Djebbari assure « qu’à partir du 15 décembre, le principe c’est qu’on retrouve la liberté de circulation« . Il n’y aura dont « aucun problème à réserver » un billet de train ou d’avion, ou de « d’aller dans les Outre-mer pour les fêtes de fin d’année« 

​​​​​​Quelles sont les mesures pour freiner l’épidémie Covid-19 en France ?

Pour freiner la deuxième vague de l’épidémie de Covid-19 en France, Emmanuel Macron a annoncé un confinement entré en vigueur dans la nuit du jeudi 29 octobre minuit et jusqu’au 1er décembre. Les mesures prises ont été associées à un ralentissement de l’épidémie à partir du 18 novembre, sur tout le territoire. En conséquence, le Président a annoncé mardi 24 novembre un allègement des restrictions du confinement progressif, à partir de samedi 28 novembre au matin. Le ministre de la Santé Olivier Véran a déclenché le plan blanc au niveau national le 29 octobre. Cela implique la déprogrammation des hospitalisations non-urgentes dans tous les hôpitaux. Samedi 7 novembre, les députés ont adopté la prolongation de l’état d’urgence sanitaire jusqu’au 16 février 2021.

Le couvre-feu instauré depuis le début de mois d’octobre n’aura pas suffi à freiner l’épidémie. Le Président de la République, Emmanuel Macron, a ainsi annoncé, le 28 octobre, un deuxième confinement de la population du jeudi 29 octobre, à minuit, jusqu’au 1er décembre au minimum. Face à l’amélioration de la situation épidémique, il a annoncé mardi 24 novembre un allègement des restrictions.

Un allègement du confinement en 3 étapes :

Emmanuel Macron a annoncé mardi 24 novembre lors d’une allocution télévisée un allègement des restrictions du confinement. Au regard de l’évolution sanitaire et des risques liés à certaines activités, la levée du confinement sera progressive et devra se faire par paliers comme l’a confirmé Jean Castex le 26 novembre :

► Depuis le samedi 28 novembre : tous les commerces et services à domicile ont pu rouvrir jusqu’à 21 heures avec un protocole sanitaire strict. Les déplacements pour promenade ou activité physique en extérieur sont désormais permis dans un rayon de 20 kilomètres et pour trois heures. Les activités extra-scolaires en plein air seront autorisées. Les offices des cultes sont limités à 30 personnes maximum. Il y a également eu la réouverture des auto-écoles, l’autorisation des visites immobilières et services à domicile. Les bibliothèques et archives sont de nouveau ouvertes.

► A partir du 15 décembre (si les objectifs sanitaires sont atteints) : fin du confinement mais mise en place d’un couvre-feu insaturé de 21h à 7h sur l’ensemble du territoire, à l’exception des 24 et 31 décembre. Les activités extra-scolaires en extérieur seront autorisées. Les salles de cinéma, théâtres, musées pourront rouvrir dans le cadre de protocoles sanitaires stricts, en respectant le couvre-feu à 21 heures (les billets de spectacle ou de cinéma pourront servir de justificatif). Conservatoire et musique pourront proposer des cours (sauf les cours de chant).

► A partir du 20 janvier (si les objectifs sanitaires sont atteints) : « Si le nombre de contaminations demeure en dessous de 5 000 cas par jour, alors les salles de sport et les restaurants pourront rouvrir, et le couvre-feu pourra être décalé. Les lycées pourront être pleinement rouverts avec la totalité des élèves présents durant les cours. Quinze jours plus tard, ce sont les universités qui pourront reprendre les cours, avec, là aussi, une présence physique de tous les élèves. Nous ferons ainsi le point tous les 15 jours sur la situation sanitaire et déciderons alors si nous pourrons prendre des mesures supplémentaires d’ouverture » a annoncé le chef de l’Etat.

→ Un point tous les 15 jours afin d’ajuster les restrictions et les allègements, pour « éviter une troisième vague et un troisième confinement« . 

Jusqu’au 15 décembre, les déplacements sont interdits sauf dans les cas suivants et sur attestation individuelle à remplir à chaque sortie pour :

• Les déplacements entre le domicile et le lieu d’exercice de l’activité professionnelle ou les universités (ou établissements d’enseignement supérieur) pour les étudiants ou les centres de formation pour adultes et les déplacements professionnels ne pouvant être différés.

• Les déplacements pour effectuer des achats de fournitures nécessaires à l’activité professionnelle, des achats de première nécessité dans des établissements dont les activités demeurent autorisées (liste sur gouvernement.fr) et les livraisons à domicile.
• Les consultations et soins ne pouvant être assurés à distance et ne pouvant être différés et l’achat de médicaments.
• Les déplacements pour motif familial impérieux, pour l’assistance aux personnes vulnérables et précaires ou la garde d’enfants.
• Les déplacements des personnes en situation de handicap et leur accompagnant.

« Le pic des nouvelles contaminations et des hospitalisations de la seconde vague a été franchi »

• Les déplacements brefs, dans la limite de 3 heures quotidiennes et dans un rayon maximal de 20 kilomètres autour du domicile, liés soit à l’activité physique individuelle, à l’exclusion de toute pratique sportive collective et de toute proximité avec d’autres personnes, soit à la promenade avec les seules personnes regroupées dans un même domicile, soit aux besoins des animaux de compagnie.
• Les convocations judiciaires ou administratives et rendez-vous dans un service public (Pôle Emploi, CAF, mairie, préfecture…).
• La participation à des missions d’intérêt général sur demande de l’autorité administrative (maraudes, aide alimentaire).
• Des attestations permanentes sont nécessaires pour les déplacements domicile travail et pour amener les enfants à l’école.

Une amende forfaitaire de 135 euros sera appliquée en cas de non-respect du confinement. Elle pourra aller jusqu’à 3 750 euros en cas de récidive.

Selon les derniers chiffres publiés par le gouvernement au mardi 1er décembre 2020, en France : 

• 2 230 571 personnes ont été contaminées par le coronavirus (+8 083 en 24 heures)

• 53 506 personnes sont décédées en France (+363 en 24 heures à l’hôpital, auxquels s’ajoutent 412 décès en Ehpad et établissements médico-sociaux durant ces 4 derniers jours)

• 3 605 patients Covid-19 sont en réanimation (-146 en 24 heures).

• 27 639 patients Covid-19 sont hospitalisés (-619 en 24 heures).

« Les mesures de freinage que nous avons prises ont permis de ralentir nettement la circulation du virus. Alors que nous comptions près de 45 000 nouveaux cas par jour début novembre, nous sommes redescendus, en moyenne sur les 7 derniers jours, à 17 000 cas par jour » a indiqué Jean Castex lors de la conférence de presse jeudi 26 novembre. Dans son dernier bilan épidémiologique du 26 novembre, Santé Publique France confirme que « les indicateurs de suivi de l’épidémie montrent une diminution importante de la circulation du Sars-CoV-2 en France » même si les indicateurs se maintiennent à un niveau élevé. La diminution se confirme au niveau hospitalier (nouvelles hospitalisations et admissions en réanimation). « Le pic des nouvelles contaminations et des hospitalisations de la seconde vague a été franchi » informe l’agence. Par contre, le nombre de nouveaux décès liés à la COVID-19 reste très élevé en semaine 47 (16-22 nov), et plus de 50 000 décès survenus en milieu hospitalier et ESMS ont maintenant été rapportés depuis le début de l’épidémie en France.

→ L’indicateur utilisé pour suivre l’évolution de l’épidémie de coronavirus en France est le taux d’incidence soit le nombre de patients ayant un test PCR positif pour 100 000 habitants par semaine sur les 7 derniers jours. Au 25 novembre, ce taux a baissé à 131.

Le gouvernement suit également l’évolution du taux d’occupation des lits en réanimation par des patients Covid-19 (sur les capacités initiales).

Mardi 1er décembre, Santé publique France rapporte un total de 2 230 571 confirmés (+8 083 en 24 heures) de coronavirus depuis le début de la pandémie. Le pic épidémique de la première vague a été observé la semaine du 6 au 12 avril, soit 15 jours après la mise en œuvre des mesures de confinement de la population générale, le 17 mars 2020. Le pic de la deuxième vague est passé, indique Emmanuel Macron le 24 novembre dans son allocution télévisée, trois semaines après le reconfinement, soit du 16 au 20 novembre. 

Nombre incident de cas confirmés de Covid-19 par semaine, rapportés à Santé publique France, du 11 mai au 22 novembre 2020 (données au 25 novembre 2020)

Nombre de cas confirmés de COVID-19 chez les résidents et le personnel en ESMS (établissements sociaux et médico-sociaux) par semaine calendaire, du 20 juillet au 15 novembre, en France

Avec la reprise de l’épidémie de coronavirus constatée en octobre, le suivi du nombre supplémentaire de nouveaux cas de Covid-19 est un indicateur important. Au 1er décembre, 8 083 nouvelles personnes ont reçu un test positif au Covid-19 sur les dernières 24 heures. L’objectif du Président de la République de tomber à 5 000 nouveaux cas positifs en 24 heures d’ici le 15 décembre pour pouvoir déconfiner la France a été atteint une première fois lundi 30 novembre. Les prochains jours seront décisifs si le bilan se maintient ou poursuit sa baisse.

« Nous avons franchi le pic hospitalier la semaine dernière, a déclaré Olivier Véran le 26 novembre. La charge hospitalière et en réanimation a commencé à se réduire. (…) On peut dire que ça va mieux mais l’épidémie n’est pas derrière nous, la seconde vague n’est pas terminée. » La diminution des déclarations de nouvelles admissions en réanimation observée à partir du 9 novembre se poursuit dans toutes les régions de France, confirme Santé Publique France le 26 novembre. Mardi 1er décembre, 3 605 personnes sont hospitalisées en réanimation (-146 en 24 heures) et la diminution se poursuit. Le plan blanc est réactivé sur tout le territoire national depuis le 29 octobre. Le temps de doublement du nombre hebdomadaire d’admissions en réanimation est de 30 jours.

→ Les plus forts taux d’admissions en réanimation sont rapportés en Auvergne-Rhône-Alpes, en Provence-Alpes-Côte d’Azur, en Bourgogne-Franche-Comté, en Hauts-de-France et en Île-de-France.

→ Profil des personnes admises en ce moment en réanimation : 72% sont des hommes, l’âge médian est de 68 ans. 88% des patients présentent au moins une comorbidité. L’âge médian des personnes décédées est de 75 ans.

Selon les chiffres communiqués par le gouvernement, consolidés avec l’Agence Santé Publique France et les ARS (Agences régionales de Santé), voici l’évolution des hospitalisations (dont la réanimation) et des décès en France par région.

Evolution des hospitalisations (dont en réanimation) et décès à l’hôpital du Covid-19 par région au 1er décembre (source : Santé publique France)

Si les nouveaux cas de coronavirus baisse en France, le nombre de nouveaux décès reste très élevé, souligne Santé Publique France dans son point du 26 novembre. Mardi 1er décembre, 53 506 personnes sont décédées du coronavirus depuis le début de l’épidémie (+363 en 24h à l’hôpital, auxquels s’ajoutent 412 décès en Ehpad et établissements sociaux et médico-sociaux durant ces 4 derniers jours). 93% ont 65 ans ou plus, 55% sont des hommes. La France a franchi la barre des 40 000 morts samedi 7 novembre et celle des 50 000 le 24 novembre. Au niveau national, le nombre hebdomadaire de décès a diminué de 24% en semaine 47 (16-22 novembre) par rapport à la semaine précédente. Cette diminution fait suite à plusieurs semaines d’augmentation

→ Les plus forts taux de décès de patients Covid-19 par région rapportés à la population (/100 000 habitants) sur la semaine du 16 au 22 novembre sont observés en Auvergne-Rhône-Alpes, Provence-Alpes-Côte d’Azur, Bourgogne-Franche-Comté et Centre-Val de Loir

Nombre hebdomadaire de nouveaux décès à l’hôpital de patients COVID-19 par semaine de décès, depuis le 19 mars 2020, France, données au 22 novembre 2020

Globalement, les régions les plus touchées par l’épidémie de Covid-19, au 22 novembre sont l’Auvergne-Rhône-Alpes, la Bourgogne-Franche-Comté et la région Provence-Alpes-Côte d’Azur. A celles-ci s’ajoute le Grand Est pour le taux d’hospitalisations les plus élevés. 

Au 1er décembre, 100 départements ont un nombre de cas de Covid-19 au-dessus du seuil d’alerte de 50/100 000 habitants et sont en niveau de vulnérabilité « élevé ». 

Niveau de vulnérabilité par département et évolution, France, au 1er décembre 2020

It is not that rare to take in or adopt an abandoned dog or cat and in this case, its age is often not known. However, age is an important criterion that allows an insurer to set the price and terms of the formula chosen by the owner, or even to refuse a subscription request for an animal that is too old. Is it then impossible to insure a dog or a cat if you do not know its age? Our responses in this dossier.

Pet Insurance Comparator! Free and without commitment !

How to determine the age of a cat or a dog?

A global examination of the animal

If you’ve adopted an abandoned cat or dog, you may want to go to the vet to try and estimate their age. To do this, the practitioner examines the animal, weighs it and measures it before comparing the data recorded with the growth curve of a cat or a dog of this breed. In addition to these criteria, the veterinarian can refine his estimate by observing the musculature of the tomcat or the doggie, the appearance of his coat or the tone of his skin. These are important criteria, especially in a healthy animal.

The observation of the teeth of the cat or the dog

Finally, it should be noted that the dentition of the cat or the dog is a determining element in determining the age of a small feline or a canine. Indeed, it evolves over the years and can help identify a more precise niche.

The evolution of a cat’s teeth is detailed as follows:

• Before the age of 12 months, the cat gradually builds its teeth. From the age of 15 days to a month, the incisors are formed. Around 4 to 5 weeks, it is the canines, then the premolars before 6 weeks, then you have to wait 4 months for the molars to appear. Finally, between 6 and 12 months, all of the cat’s teeth come out. These young teeth are white, without wear and very sharp. The gums are pink and the tartar is not yet visible.
• After two years, the cat’s teeth start to turn a little yellow and show signs of wear.
• From the age of 5, a cat’s teeth are markedly yellowed.
• Between 5 and 10 years old, all teeth are yellow, even brown. The teeth are more worn, less sharp, some break or come loose.
• Cats over 10 years of age have more scaled teeth and pale gums. Some loose teeth may have fallen out.

The evolution of dog teeth is as follows:

• The dog’s milk teeth come out very early, between 2 and 5 weeks of life, and are gradually replaced by its adult teeth from the age of 4 months.
• The puppy under 6 months old still has baby teeth. They are very white and pointed.
• From 6 months, the dog has permanent teeth. It has 42 teeth, 20 on the lower jaw and 22 on the upper jaw.
• From the age of 15 months, there are signs of wear that help determine the approximate age of a doggie.
• Over the years, the dog’s teeth turn yellow, wear out, become lumpy and scale up more or less quickly depending on the breed. Indeed, some dogs have an average life expectancy of 8 years, against 15 to 16 years for others.

Can we insure a cat or a dog of which we do not know the age?

Even if you consult the veterinarian, he will only be able to establish an approximate age of your animal. This gives you a more or less broad indication, but in no way constitutes a proven fact. How then to insure his little companion?

Indeed, the majority of mutual health insurance requires knowing the age of the animal you want to insure, because this age is decisive. On the one hand, insurance companies impose an age limit before which it is not yet possible to insure your cat or pooch and after which it is no longer possible to consider coverage. Before 2 to 3 months, most insurance companies refuse to cover a kitten or a puppy. After 5 to 10 years, depending on the species and the breed, the majority of insurers no longer want to take care of an animal deemed to be aging and too expensive to insure.

However, you should know that there are insurance companies that agree to cover older animals and offer, to do this, contracts without age limits. By turning to these companies, you will be able to insure your little companion.

However, the age of your pet will be asked. If you can’t provide it, there is a good chance that you will be charged a senior cat or dog rate, since you will not be able to prove that your little companion is not. We recommend that you have a health certificate drawn up by your veterinarian and mention the approximate age of the animal determined after a complete examination. With this expert report, you can ask your insurer to take into account the supposed age of your doggie or your tomcat to obtain a reduction in price, up to animals of its age group. However, in the absence of undeniable proof, the insurer may refuse to grant your request and offer to insure your cat or your dog at the rate for elderly animals.

Use online quote comparators to find the formula that’s right for you. These free and non-binding tools allow you to formulate a personalized request. You then receive offers from companies that agree to cover your small animal without knowing its age. It’s up to you to select the quotes that appeal to you and to request details to compare to make the best choice. And to get a lower price, do not hesitate to play the competition by presenting the other offers that are suggested to you!

Mette Frederiksen paused several times to wipe away her tears. After the slaughter in Denmark of more than two-thirds of some 15 to 17 million mink, after the discovery of outbreaks of Covid-19 in the country’s farms, the head of the Danish government has for the first time apologized personally for the management of this crisis. « I consider that there is reason to apologize for the unfolding of the facts. I have no problem in saying sorry for that because mistakes have been made », she told TV2 on leaving her visit to a breeder in Kolding, in the west of the country, whose animals have been euthanized.

The Prime Minister had decided to mass slaughter because of a problematic mutation of the coronavirus via these mustelids which could, according to preliminary studies, threaten the effectiveness of the future vaccine for humans. A few days later, however, the government admitted that it did not have a sufficient legal basis. to get rid of healthy animals.

The Minister of Agriculture also apologized, before finally resigning. On November 19, the Department of Health concluded that this potential threat to human vaccines was « most likely extinct », in the absence of a new case detected.

« It is important to remember that it is not the fault of the breeders, it is the fault of the coronavirus, if the industry cannot continue », added the head of government, speaking of a visit « moving ».

Since the start of this crisis, a bill has been tabled in Parliament to ban mink farming until 2022.